Γλωσσική αφροντισιά κι αδιαφορία

Στους δίσεκτους καιρούς που ζούμε, με τις χιονοστιβάδες των προβλημάτων να μας καταπλακώνουν καθημερινά, το να ασχολείται κάποιος με την επιμέλεια του λόγου (προφορικού ή γραπτού) ίσως φανεί ως μία ακόμη παραδοξότητα των εκκεντρικών της διανόησης.

Ως θεραπαινίδα τούτης της οπτικής εμφανίζεται η επίκληση στην δήθεν αναγκαιότητα εκσυγχρονισμού του γλωσσικού μας ιδιώματος, είτε διά της εξαπλούστευσης (ή ακόμη και απεμπόλησης) ορισμένων ουσιωδών κανόνων που διέπουν την χρήση και λειτουργία της είτε διά της αχρησίας μέρους του λεξιλογικού πλούτου της. Το αποτέλεσμα είναι θλιβερό: ανορθογραφίες, συντακτικά και εννοιολογικά σφάλματα, ασάφειες και σολοικισμοί, λεξιλογική ένδεια, ασυνάρτητος και χαώδης λόγος που όχι μόνο δεν προάγει την σκέψη και τον πολιτισμό αλλά ούτε καν εξυπηρετεί την στοιχειώδη επικοινωνία μας.

Περισσότερο από τους λογοτέχνες (που ούτως ή άλλως απευθύνονται σε ένα περισσότερο απαιτητικό -τρόπον τινά- αναγνωστικό κοινό), την ευθύνη για αυτήν την εγκατάλειψη της γλωσσικής μας κληρονομιάς φέρει σύσσωμος ο δημοσιογραφικός κόσμος, που δεν διστάζει αβασάνιστα να υιοθετεί και να μηρυκάζει κάθε λεκτική αστοχία του συρμού, καταντώντας τουλάχιστον γραφικός! Από την άλλη, ο επιχειρηματικός κορμός των ΜΜΕ επιδεικνύει μια πρωτόγνωρη και -γιατί όχι;- ύποπτη ανεκτικότητα στην γενικότερη αφροντισιά που χαρακτηρίζει τον τρόπο έκφρασης της σύγχρονης δημοσιογραφίας, χρησιμοποιώντας ως εξιλαστήρια επιχειρήματα την ανάγκη για ταχύτατη πληροφόρηση σ' έναν κόσμο όπου η φρενήρης διασπορά των ειδήσεων προσιδιάζει την φύση του και τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του. Στον κόσμο του διαδικτύου, μέρα την μέρα, εμφανίζονται ειδησεογραφικές ιστοσελίδες με απαράδεκτα λανθασμένο χειρισμό της ελληνικής γλώσσας, φραστικά τερατουργήματα και ορθογραφικά λάθη που δύσκολα περνούν απαρατήρητα. Η απροθυμία των ιδιοκτητών ή τέλος πάντων των υπευθύνων να επιμεληθούν αυτής της απαράδεκτης κατάστασης φανερώνει την ένδεια των ενδιαφερόντων τους και την μονομέρεια των σκοπών τους: στον βωμό του γρήγορου και άκοπου κέρδους, με επίφαση την δήθεν τάχιστη πληροφόρηση, όλα μπορούν να αγνοηθούν!

Το να συγχέεις σκόπιμα την πληροφόρηση με την υπεύθυνη ειδησεογραφία, ή την ταχεία αναμετάδοση ειδήσεων με την διασπορά φημών, είναι θέματα που άπτονται της δημοσιογραφικής δεοντολογίας και της ατομικής ηθικής καθενός που θέλει να χαρακτηρίζεται ως δημοσιογράφος. Αλλά η σωστή γλωσσική έκφραση, προφορική ή γραπτή, είναι απαρέγκλιτη υποχρέωση όλων όσοι επιθυμούν να επιδίδονται σε δημόσιους διαλόγους και διαλογισμούς. Το να συγκεντρώνεις σ' έναν χώρο μια ομάδα επίδοξων αλλά ουσιαστικά απροετοίμαστων νεαρών συντακτών, οι οποίοι μονίμως και όχι απαραίτητα ενσυνειδήτως ασελγούν πάνω στο σώμα της ελληνικής γλώσσας, οπωσδήποτε δεν σε κάνει παράγοντα της επικοινωνίας με την ευγενή έννοια του όρου. Είσαι και παραμένεις απλώς ένας ακόμη επιχειρηματίας που καιροσκοπεί βασιζόμενος στην πνευματική ένδεια και την αγνωσία του ταλαίπωρου αναγνωστικού κοινού, ο ψυχισμός του οποίου ολοένα συνθλίβεται από τα σαθρά γλωσσικά επινοήματα της εποχής μας.

Οι λέξεις ενέχουν εννοιολογικά φορτία και σημαινόμενα που συχνά μας οδηγούν αιώνες πίσω. Κατά κάποια έννοια, θα μπορούσαμε να ισχυριστούμε ότι φέρουν το DNA της πολιτισμικής μας κληρονομιάς. Η αφελής και συχνά επικίνδυνη απλούστευση των γραμματικών και συντακτικών κανόνων της γλώσσας μας, την οποία ευαγγελίζονται μετά πάθους οι ανέσπεροι θιασώτες ενός δήθεν καθολικού εκμοντερνισμού αλλά και οι επιεικώς αναλφάβητοι, οδηγεί με μαθηματική ακρίβεια σε προοδευτική εξασθένιση και αποσταθεροποίηση του γλωσσικού μας εργαλείου. Σε απογύμνωση και αποδυνάμωση, εν ολίγοις, του πνευματικού ανοσοποιητικού μας συστήματος κατά των όποιων πολιτισμικών προσβολών!

Πώς λοιπόν θα μπορούσε η έγνοια και η επιμελής φροντίδα προς την γλώσσα μας να χαρακτηρισθεί ως αδόκιμος, μονομανής δονκιχoτισμός;


Πάνος Γιαννάκαινας