Αυτή η θέση ενός από την ανεπανάληπτη γενιά των μεγάλων φυσικών που διαμόρφωσαν τη σύγχρονη Φυσική φαίνεται ακόμη πιο επίκαιρη σήμερα όπου οι απόψεις για τον Χρόνο (τον Χώρο και τον «Χωροχρόνο») έχουν κλιμακωθεί σε μια αλλοπρόσαλλη ποικιλία: Από μυστήρια «χωροχρονικά άτομα», σε «διαφορική πολλαπλότητα», έως το «δεν υπάρχει Χρόνος».
Όμως άραγε μπορεί κανείς να αντιληφθεί φυσικά –έκτος από τη διαχείριση του μαθηματικού συμβολισμού– εκφράσεις όπως «καμπύλωση χωροχρόνου», «διαστολή Χώρου», «αρχή του Χρόνου»; «Καμπύλωση» και «διαστολή» δεν είναι ιδιότητες που για να εφαρμοστούν προϋποθέτουν «κάτι» ύποστασιοποιημένο; Δεν είναι αυτοαναφορικά γνωρίσματα;
Ακόμη χειρότερα, αυτή ή «αρχή του Χρόνου» δεν φαντάζεται τον Χρόνο σαν «κάτι» δημιουργημένο με αρχή; Και δεν συγγενεύει αυτή ή «αρχή» -έννοια επίσης χρονική, με μια λειτουργία του μυθικού, νευτώνειου ή και παλαιότερου, κοσμικού εκκρεμούς; Μήπως, εν τέλει, επιτρέπεται δειλά να υποψιαστούμε πώς ο βασιλιάς είναι γυμνός;
Στη μελέτη αύτη θα υποστηριχθεί πως ο Χρόνος δεν είναι «κάτι», πως αυτή ή τόσο χρήσιμη υπολογιστικά «διαφορική πολλαπλότητα» υπάρχει μόνον ως μια νοητή, ανθρώπινη κατασκευή – ότι, δηλαδή, ό Χρόνος είναι μια αίσθηση και μια έννοια, «ο Χρόνος του Άνθρωπου».
Θα προσπαθήσουμε να αποποιηθούμε τη βαρειά νευτώνεια κληρονομιά του Χώρου και του Χρόνου ως sensorium Dei -ως τη σκηνή όπου ένας Δημιουργός εγκατέστησε τον Κόσμο, εφοδιασμένη με ένα κοσμικό ρολόι που άρχισε να χτυπά από τη στιγμή της δημιουργίας. Δεινή πράγματι ή δυσκολία της νόησης να συλλάβει κάτι που δεν έχει «αρχή»! Κι όμως έχει φτάσει μέχρι εμάς ό απόηχος της ηρακλείτειας σκέψης για έναν Κόσμο «πού ήταν, είναι και θα είναι πυρ αείζωον...»
Με τη θέση μου πως ο Χρόνος είναι αίσθηση και έννοια έρχομαι μόνο να αναστήσω παλιές ιδέες μετεωρικών διανοητών, όπως ό Αριστοτέλης και ο Leibniz -ιδέες πού κάπως σκεπάστηκαν από τον δικαιολογημένο άλλα βιαστικό ενθουσιασμό για το νέο και αποτελεσματικό. Νομίζω, λοιπόν, πώς τις τρεις περίπου τελευταίες δεκαετίες ή εμφάνιση και ραγδαία πρόοδος μιας πολύ γενικής κατεύθυνσης στη Φυσική και Βιολογία -μη γραμμικά δυναμικά συστήματα, πολυπλοκότητα, ανάδυση, συμμετρία και θραύσεις της, κ.λπ., μαζί με την εκρηκτική ανάπτυξη της Νευρολογίας- επιτρέπουν να υπερασπιστούμε αποφασιστικά, από άλλη σκοπιά, εκείνες τις παλιές ιδέες.
Λίγα λόγια για τον συγγραφέα
O Νίκος Ταμπάκης είναι Διπλ. Μηχ. ΕΜΠ και Δρ. Φιλοσοφίας. Είναι μέλος της New York Academy of Sciences, της Ελληνικής Μαθηματικής Εταιρείας και της Ελληνικής Φιλοσοφικής Εταιρείας. Οι δημοσιεύσεις του αναφέρονται στη φιλοσοφία των επιστημών.
ΒΙΒΛΙΑ ΤΟΥ:
Από την Ποίηση στη Λογική (Γκοβόστης, 1998)
Από τη Φυσική στη Μεταφυσική (4η έκδοση, Δαίδαλος-Ζαχαρόπουλος, 2003)
Αναπαραστάσεις του Κόσμου (2η έκδοση, Γκοβόστης, 2003)
Το Όνειρο του Σωκράτη (Γκοβόστης, 2003)
Ηράκλειτος και Σύγχρονος Κόσμος (Γκοβόστης, 2006)
_________________________
Νίκος Ταμπάκης: "Ο χρόνος του ανθρώπου"
ISBN 960-446-151-6- σελ. 256 - τιμή 12,80 ευρώ - έκδοση Μαΐου 2013
Δεν υπάρχουν σχόλια :
Δημοσίευση σχολίου