Γράμματα στον πατέρα, τον αδελφό του Μαράκη και την μητέρα (1921-1935)

Ο Ανδρέας Εμπειρίκος εκδίδει, ώριμος πλέον, το ιδρυτικό ποιητικό έργο του νεοελληνικού υπερρεαλισμού, την Υψικάμινο, το 1935.

Στον παρόντα τόμο δημοσιεύονται οι επιστολές του στους στενούς συγγενείς από το 1921 ως το 1935, όπου διαφαίνονται η γλωσσική του διαμόρφωση και ωρίμανση, η εξέλιξη των πολιτικών του ιδεών, η ρήξη με τον πατέρα και τον κόσμο του, οι πνευματικές του ανησυχίες και οι δρόμοι της φωτογραφίας και της ψυχανάλυσης που του ανοίγονται, μαζί με τα πρώτα δείγματα μιας σοβαρής κατάθλιψης που τον ακολουθεί σε διάφορες περιόδους της ζωής του.

Οι 33 επιστολές του Ανδρέα Εμπειρίκου (επιλεγμένες ανάμεσα από 120) αποτελούν μέρος αρχειακού υλικού που βρέθηκε αναπάντεχα σε παραπεταμένες βαλίτσες της μητέρας του. Γραμμένες στην Αθήνα, στο Λονδίνο, στο Παρίσι, στη Λωζάννη, στον Πειραιά και αλλού, οι επιστολές ουσιαστικά συστήνουν ένα ημερολόγιο, μιαν οιονεί αφήγηση με ενδιαφέροντα κεφάλαια.

Όπως είναι αναμενόμενο, το κύριο κεφάλαιο της αφήγησης αποτελεί η οικογένεια του ποιητή, η σάγκα, θα λέγαμε ενός μεγάλου και περιώνυμου Οίκου που όσο περνούν τα χρόνια μοιάζει να διαλύεται. Ήδη στο δεύτερο γράμμα του ο εικοσαετής Ανδρέας περιγράφει στον πατέρα του τον θάνατο του αδελφού του Τάκη, ενώ στο τελευταίο μαθαίνουμε για τη ρήξη ανάμεσά τους.

Οι επιστολές όμως δεν αναφέρονται μόνο σε θέματα οικογενειακά. Μας δίνουν πληροφορίες για τις πρώιμες λογοτεχνικές και γλωσσικές αντιλήψεις του Εμπειρίκου (πρότυπά του είναι ο Παλαμάς και ο Ψυχάρης !), για τις σπουδές του και τις ασχολίες του στο Λονδίνο και στο Παρίσι τη δεκαετία του 20. Μαθαίνουμε για την επιθυμία του να σπουδάσει ψυχανάλυση, για την κατάθλιψή του και την θεραπεία του κοντά στον Ren Laforgue και πληροφορούμαστε για την εμπλοκή του στις οικογενειακές επιχειρήσεις.

Η αφήγηση τελειώνει με τον πολιτικό ακτιβισμό του ποιητή καθώς παραιτείται (ως αλληλέγγυος των απεργών) από τις οικογενειακές επιχειρήσεις για να ασχοληθεί απερίσπαστος με την λογοτεχνία και την ψυχανάλυση. Το επιστολικό υλικό εμπλουτίζεται από τις έξοχες φωτογραφίες του φωτογράφου (και συνάμα φωτογραφιζόμενου) Εμπειρίκου. Τραβηγμένες στα χρόνια που γράφονται οι επιστολές, αποτελούν ζωντανές μαρτυρίες και τεκμήρια μιας εποχής και ενός κόσμου στον οποίο νοσταλγικά και δημιουργικά θα επιστρέφει ο Εμπειρίκος στον υπόλοιπο βίο του.

Λίγα λόγια για τον συγγραφέα
Ο Ανδρέας Εμπειρίκος γεννήθηκε το 1901 στην Μπράιλα της Ρουμανίας και πέθανε στην Αθήνα το 1975.

Το 1926-31 βρίσκεται στο Παρίσι όπου συνδέεται με τον Andre Breton και τους υπερρεαλιστές και αρχίζει την ψυχανάλυση με τον Rene Laforgue.

Το 1935 δίδει στην Αθήνα την περίφημη διάλεξη περί " Περί σουρρεαλισμού " και εκδίδει την Υψικάμινο, το κατεξοχήν υπερρεαλιστικό κείμενο, ενώ αρχίζει την άσκηση της ψυχανάλυσης, την οποία θα διακόψει το 1951. Το 1945 κυκλοφορεί η Ενδοχώρα και ακολουθούν τα Γραπτά ή Προσωπική Μυθολογία το 1960 και η Αργώ ή Πλους αεροστάτου το 1964-65 στο περ. Πάλι, με περικοπές.

Μετά το θάνατό του, το 1980 κυκλοφορεί πλήρης η Αργώ, η συλλογή Οκτάνα καθώς και το θεατρικό έργο του Πικάσσο Τα τέσσερα κοριτσάκια σε μετάφραση του ποιητή. Το 1985 εκδίδεται το Αι γενεαί Πάσαι ή Η Σήμερον ως Αύριον και ως Χθες και το Αρμαλα ή Εισαγωγή σε μία πόλι (εισαγωγή σ ένα μυθιστόρημα που δεν γράφτηκε).

Τον Δεκέμβριο του 1990 άρχισε να εκδίδεται, σύμφωνα με τη θέληση του ποιητή, ο Μέγας Ανατολικός, το τεράστιο έργο ζωής του Ανδρέα Εμπειρίκου που το επεξεργαζόταν επί 25 χρόνια. Αρχισε να γράφεται το 1945 και ολοκληρώνεται ύστερα από ενδιάμεσες φάσεις το 1970. Το μυθιστόρημα αποτελείται από 100 κεφάλαια, που συγκροτούν πέντε μέρη, και η έκδοσή του ολοκληρώθηκε το 1992 σε οκτώ τόμους. Πρόκειται για το μεγαλύτερο και τολμηρότερο μυθιστόρημα της ελληνικής γλώσσας.

Το 1995, για να τιμηθούν τα 20 χρόνια από το θάνατο του ποιητή, εκδόθηκε μια πλακέτα με το ποίημά του ΕΣ-ΕΣ-ΕΣ-ΕΡ Ρωσσία. Το 1997 κυκλοφόρησε το ανέκδοτο πεζό του Ζεμφύρα ή Το μυστικόν της Πασιφάης, που ανήκει στην ενότητα Τα χαϊμαλιά του έρωτα, όπου ανήκει και η Αργώ. Το 1999 κυκλοφόρησαν σε ανεξάρτητη έκδοση τα δύο εγκώμια για τον Ν. Εγγονόπουλο: Νικόλαος Εγγονόπουλος ή Το θαύμα του Ελμπασάν και του Βοσπόρου και Διάλεξη 1963.

Επίσης το 2001 κυκλοφόρησε και το Ημερολόγιο και οι φωτογραφίες του ποιητή από το Ταξίδι στη Ρωσσία τον Δεκέμβριο του 1962 με τον Ο. Ελύτη και τον Γ. Θεοτοκά.

Ο Ανδρέας Εμπειρίκος είναι από τους κύριους εισηγητές της επιστήμης της ψυχανάλυσης στην Ελλάδα με τον Δ. Κουρέτα και τον Γ. Ζαβιτζιάνο, με τη συνεργασία και τη συνδρομή της Μαρίας Βοναπάρτη. Ο ίδιος άσκησε την ψυχαναλυτική πρακτική επί δεκαέξι έτη (1935-1951). Τα Ψυχαναλυτικά κείμενα του Ανδρέα Εμπειρίκου εκδόθηκαν για πρώτη φορά το 2001. Το μεγαλύτερο μέρος του έργου του Ανδρέα Εμπειρίκου κυκλοφορεί από τις Εκδόσεις Αγρα, όπου έχουν εκδοθεί και το κείμενο του Έκτορα Κακναβάτου Για τον "Μεγάλο Ανατολικό" καθώς και η μελέτη του Σάββα Μιχαήλ Πλους και κατάπλους του "Μεγάλου Ανατολικού" και τα κριτικά μελετήματα του Guy (Michel) Saunier Ανδρέας Εμπειρίκος. Μυθολογία και ποιητική.

Το 2001 κηρύχτηκε Έτος Εμπειρίκου με αφορμή τα 100 χρόνια από τη γέννηση του ποιητή και οργανώθηκαν πολλές τιμητικές εκδηλώσεις (συνέδρια, εκδόσεις στην Ελλάδα και το εξωτερικό, αφιερώματα εφημερίδων και περιοδικών κ.λπ.)
____________________________________
Ανδρέας Εμπειρίκος: "Γράμματα στον πατέρα, τον αδελφό του Μαράκη και την μητέρα (1921-1935)" - επιμέλεια: Γιώργης Γιατρομανωλάκης

ISBN 960-325-795-8 - σελ. 275 - τιμή 24,11 ευρώ - έκδοση Φεβρουαρίου 2009