Ο παλαιοβιβλιοπώλης Μέντελ και Η αόρατη συλλογή

[ παρουσίαση ]

Οι Εκδόσεις Άγρα δημοσιεύουν δύο εκπληκτικές νουβέλες του Στέφαν Τσβάιχ με κεντρικό άξονα τη βιβλιοφιλία, τη συλλογή και τη μνήμη, κατά την εποχή του πολέμου στη Βιέννη και του υπερπληθωρισμού στη Γερμανία του 1920.

«Τότε μόνο κατάλαβα τι θαύμα του μνημονικού είχα συναντήσει στο πρόσωπο του Γιάκομπ Μέντελ, μιαν αληθινή εγκυκλοπαίδεια, έναν δίποδο κατάλογο βιβλιοθήκης. Απόμεινα ν αντικρίζω ενεός το βιβλιογραφικό αυτό φαινόμενο, το τυλιγμένο στο άσημο, και μάλιστα κάπως ρυπαρό κουκούλι ένός μικροκαμωμένου παλαιοβιβλιοπώλη άπό τή Γαλικία, πού εχοντάς μου άραδιάσει περί τα ογδόντα ονόματα, άδιάφορα δήθεν άλλα με εσωτερική ικανοποίηση για τα προσόντα του, πήρε να καθαρίζει τα γυαλιά του. [...]» - Από τον Παλαιοβιβλιοπώλη Μέντελ

Ο Μέντελ, ένας Εβραίος από τη Γαλικία, είναι ένας πωλητής παλαιών βιβλίων που χρησιμοποιεί για γραφείο του το βιεννέζικο καφενείο Γκλούκ για περισσότερο από είκοσι χρόνια. Είναι ένας «αόρατος κατάλογος», ένας «τιτάνας του μνημονικού», με απαράμιλλες γνώσεις για τις τιμές, τις εκδόσεις και την κίνηση των βιβλίων. Όμως αυτό το έμβλημα της βιβλιοφιλίας έκανε ένα τρομερό λάθος προς τις αρχές της χώρας του. Στή διάρκεια του Πρώτου Παγκοσμίου πολέμου έγραψε σε έναν Γάλλο -εχθρό- βιβλιοπώλη, ζητώντας να μάθει για συνδρομές σε περιοδικά, πράγμα που τον οδήγησε σε στρατόπεδα συγκέντρωσης. Ο Παλαιοβιβλιοπώλης Μέντελ, που πρωτοεκδόθηκε το 1929, είναι μια ιστορία σχετικά με τη βιβλιοφιλία και τους μορφωμένους ανθρώπους και για το πως η τέχνη και η κουλτούρα τους αχρηστεύονται όταν έρχονται αντιμέτωπες με την άγρια πραγματικότητα του εικοστού αιώνα.

Η Αόρατη Συλλογή, που πρωτοεκδόθηκε το 1927, αφηγείται μια ιστορία με έναν έμπορο σπάνιων βιβλίων και χαρακτικών στη Γερμανία, κατά την περίοδο του υπερπληθωρισμού της δεκαετίας του 1920, όταν οι τιμές των αγαθών αυξάνονταν καθημερινά και τα χαρτονομίσματα ουσιαστικά δεν άξιζαν ούτε καν το χαρτί στο οποίο τυπώνονταν. Ο αντικέρ αποφασίζει να αναζητήσει κάποιους παλιούς πελάτες του, για να δει αν σε αυτούς τους χαλεπούς καιρούς είναι διατεθειμένοι να του πουλήσουν ό,τι είχαν αγοράσει παλιότερα από αυτόν. Αυτό που ανακαλύπτει με έναν ηλικιωμένο τυφλό άνδρα, τον αφήνει κατάπληκτο και προσφέρει στον Τσβάιχ την ευκαιρία να δημιουργήσει μια εξαίσια αφήγηση που αντανακλά το απόφθεγμα του Γκαίτε ότι «οι συλλέκτες είναι άνθρωποι ευτυχισμένοι».

Λίγα λόγια για τον συγγραφέα

Ο Στέφαν Τσβάιχ γεννήθηκε στη Βιέννη το 1881 και αυτοκτόνησε στη Βραζιλία στις 23 Φεβρουαρίου 1942. Στη ζωή του ασχολήθηκε με πολύ διαφορετικά λογοτεχνικά είδη: ποίηση, θέατρο, μεταφράσεις, μυθιστορηματικές βιογραφίες, λογοτεχνικές κριτικές. Όμως οι νουβέλες τον κατέστησαν παγκοσμίως γνωστό: Η σύγχυση των συναισθημάτων, 'Αμόκ, Εικοσιτέσσερις ώρες από τη ζωή μιας γυναίκας, Η σκακιστική νουβέλα (Εκδόσεις Άγρα, 1991 και 2008), Ο παλαιοβιβλιοπώλης Μέντελ, Η αόρατη συλλογή, κ.α.

Οι νουβέλες του Τσβάιχ παρουσιάζονται ως μια σειρά πίνακες που αναπαριστούν την εκλέπτυνση και την ευαισθησία του κλειστού κόσμου που ήταν η βιεννέζικη κοινωνία των αρχών του 20ου αιώνα. Αν και οι γνωστότερες νουβέλες του γράφτηκαν μετά τον Πρώτο Παγκόσμιο πόλεμο, στη δεκαετία του '20, σημαδεύουν το δέσιμο του συγγραφέα με τον κόσμο του χθες, μια ευαισθησία τέλους αιώνα, ένα αισθητικό κλίμα βιεννέζικου ιμπρεσιονισμού, και δείχνουν το ενδιαφέρον του για μια ψυχολογία του βάθους. Εκτός από την κοινωνιολογική τους μαρτυρία, γοητεύουν με την ένταση που περιέχουν και που υποφώσκει κάτω από τη φαινομενικά επίπεδη αφήγηση. Τα αφηγήματα αυτά συνδυάζουν τον μοντερνισμό των ψυχολογικών ανακαλύψεων του Φρόυντ με τη ζωντάνια του μυθιστορήματος δράσης.

_____________________________________________

Στέφαν Τσβάιχ: "Ο παλαιοβιβλιοπώλης Μέντελ και Η αόρατη συλλογή" - μετάφραση: Μαρία Τοπάλη - επίμετρο: Π. Κ. Τσουκάς, Τ. Χ. Παπαϊωάννου

ISBN 978-960-325-914-5 - σελ. 168 - τιμή ευρώ - έκδοση Ιουλίου 2010