Η δηλητηριώδης Βίβλος

Βραβείο ORANGE PRIZE 2010
Οι οικογενειακές εποποιίες, τα πολυσέλιδα μυθιστορήματα, με «τρεις γενιές γυναικών» (ή ακόμα χειρότερα με τρεις γυναίκες σε συχγρονία) δεν είναι το αγαπημένο μου είδος: Μου φαίνεται υπερβολικά εύκολο να χτίσεις μια ιστορία μέσα από τρεις ή περισσότερους αφηγητές˙ επιπλέον, όλες αυτές οι ιστορίες μοιάζουν μεταξύ τους. Πατριαρχία/μητριαρχία, απελευθέρωση και επιπτώσεις αυτής.

Η «δηλητηριώδης Βίβλος» της Barbara Kingsolver, που βρίσκεται αυτές τις μέρες δίπλα στο κρεβάτι μου, διαφέρει: Πρόκειται, πράγματι, για την ιστορία μιας οικογένειας και για τις «φωνές γυναικών» (πέντε)˙ όμως, η Αμερικανίδα συγγραφέας δημιουργεί μια σύνθετη εσωτερική περιπέτεια και μια περιπέτεια γεωγραφική˙ αναφέρεται στην αποικιοκρατία και στον μετα-αποικιακό κόσμο, στο πως η ανθρώπινη τραγωδία επεκτάθηκε μαζί με την οικονομία.

Στη «Δηλητηριώδη Βίβλο» -που αρχίζει από τον θρησκόληπτο αμερικανικό Νότο (την πολιτεία της Τζόρτζια το 1959) για να περιγράψει το ταραγμένο βελγικό Κονγκό- συσσωρεύονται οι συμφορές: Μερικοί χαρακτήρες ωριμάζουν και άλλοι χάνουν την επαφή τους με την πραγματικότητα˙ ο αυταρχικός πατέρας, ένας ευαγγελιστής Βαπτιστής που επιμένει να σώσει το Κονγκό μέσω του Ιησού, «τρελαίνεται» (σαν τον βασιλιά Ληρ, είναι εξαρχής «τρελός»)˙ η μικρότερη κόρη – η πιο συμπαθητική και περιπετειώδης ηρωίδα - πεθαίνει˙ η πολιτιστική αλαζονεία της Δύσης αποβαίνει καταστροφική.

Ο Πατρίς Λουμούμπα δολοφονείται, ντροπή για όλη την ανθρωπότητα, ντροπή, ντροπή. Η θρησκεία ο επιθετικός χριστιανισμός του Nathan, ο πανθεϊσμός του Fowles- αποτελεί τον πυρήνα της πλοκής: το οικογενειακό χρονικό ξετυλίγεται γύρω από την πολιτική της θρησκείας ή την θρησκευτική πολιτική. Και το κεντρικό ζήτημα είναι η επακόλουθη προσωπική και συλλογική ενοχή, το πως ο καθένας από μας διαχειρίζεται τις ευθύνες του απέναντι στις πράξεις του. Η Rachel αρνείται να αναλάβει οποιαδήποτε ευθύνη, η Leah μεταφέρει στους ώμους της το βάρος όλου του κόσμου.

Η Kingsolver παρουσιάζεται ως πολιτικώς ορθή: Η στάση της θα μπορούσε να αποβεί βαρετή και παραπλανητική ̇ η πολιτική «ορθότητα» προκύπτει από μια χριστιανική αυταπάτη, από μια σχηματική θέαση της πραγματικότητας.

Ωστόσο, το βιβλίο αποδεικνύεται πιο βαθυστόχαστο, εισδύοντας στην «καρδιά του σκότους», στον θρησκευτικό και ρατσιστικό φανατισμό, στο αδύναμο της απόλυτης δικαιοσύνης.

Έτσι, η «Δηλητηριώδης Βίβλος» είναι ένα δείγμα οικουμενικής λογοτεχνίας: Η Kingsolver χρησιμοποιεί μερικά από τα λογοτεχνικά μοτίβα του αμερικάνικου Νότου (τις αντιθέσεις Καλού/Κακού, φωτός/σκοταδιού, γυναικών/ανδρών, τη γλώσσα ως αποκάλυψη, τα βιβλικά σύμβολα, όπως ο κήπος, το μοιραίο δέντρο, ο Μαθουσάλας) για να διαρρήξει τα σύνορα˙ για να περιγράψει το πως η λευκή φυλή, σαν τον σκορπιό, δεν έφαγε μόνο ό,τι βρήκε στο πέρασμά της, αλλά και το ίδιο της το στόμα.
_________________________________
Barbara Kingsolver: "Η δηλητηριώδης Βίβλος" - μετάφραση: Κωνσταντίνος Ματσούκας

ISBN 9789606781872, σελ. 620, έκδοση Νοεμβρίου 2010