Ζυστίν ή οι δυστυχίες της αρετής

[ παρουσίαση ]

Το κλασικό αριστούργημα της ερωτικής λογοτεχνίας που ρίχνει φως στις αβύσσους της ανθρώπινης φύσης και ηθικής μέσα από την εμπειρία του ερωτισμού.

Περιέχει τις γκραβούρες της έκδοσης του 1797.

"Απώτερος στόχος αυτού του μυθιστορήματος (όχι και τόσο μυθιστόρημα όσο θα πίστευε κανείς) είναι κάτι αναμφίβολα καινοφανές. Η κυριαρχία της αρετής επί της φαυλότητας, η ανταμοιβή του αγα­θού, η καταδίκη του κακού – ιδού η συνήθης εξέλι­ξη όλων των έργων αυτού του είδους, η οποία δεν μας είναι διόλου άγνωστη!

Το να παρουσιάζεις όμως τη φαυλότητα να θριαμβεύει παντού και την αρετή να θυσιάζεται στο βωμό των ίδιων των αρχών της, το να δείχνεις μια δύστυχη να παραδέρνει από βάσανο σε βάσανο, να γίνεται άθυρμα της ανοσιουργίας, χλεύασμα των ακόλαστων, στόχος των πιο βάρβα­ρων και τερατωδών ορέξεων, παραζαλισμένη από τα πιο τολμηρά και ευλογοφανή σοφίσματα, λεία της πιο πανούργας σαγήνης, των πιο ακαταμάχητων εκμαυλισμών, μην έχοντας κάτι άλλο να αντιτάξει στις τόσες δυστυχίες και συμφορές, μη διαθέτοντας άλλη δύναμη για να αποκρού­σει την τόση διαφθορά, παρά μόνο μια ευαίσθητη ψυχή, ενδιάθετο πνεύμα και πολύ κουράγιο, κοντολογίς, το να αποτολμάς τις πιο παρακινδυνευμένες περιγραφές, να εκθέτεις τις πιο ασυνή­θιστες καταστάσεις, να διατυπώνεις τα πιο φοβερά αξιώματα, να προσθέτεις τις πιο έντονες πι­νελιές, με μοναδικό σκοπό να αντλήσεις απ’ όλα αυτά ένα από τα σπουδαιότερα μαθήματα ηθι­κής που έχει δεχτεί ποτέ άνθρωπος – σημαίνει, και όλοι θα συμφωνήσουν σ’ αυτό, ότι φτάνεις στο στόχο σου ακολουθώντας ένα μονοπάτι που ελάχιστοι μέχρι σήμερα έχουν περπατήσει.

Κάποιοι μυθιστορηματικοί χαρακτήρες δεν έπαψαν ποτέ να κατατρύχουν τους δημιουργούς τους. Εγκυστωμένοι στο φαντασιακό των τελευταίων, απαιτούσαν την αδιάλειπτη επαναπραγ­μάτευσή τους: ένα και μόνον έργο δεν αρκούσε για να εξαντλήσει το ανεξάντλητο λογοτεχνι­κό απόθεμα της φύσης τους.

Το ίδιο θα μπορούσε να ειπωθεί κατ’ εξοχήν και στην περίπτωση της Ιουστίνης του Σαντ. Η έμμονη εικόνα της βασανισμένης αρετής που υποκύπτει θυσιαζόμενη στο βωμό των αρχών της, θύμα της πιο απάνθρωπης φαυλότητας και διαφθοράς, «άθυρμα της ανοσιουργίας, χλεύ­ασμα των ακόλαστων, στόχος των πιο βάρβαρων και τερατωδών ορέξεων, […] των πιο ακα­ταμάχητων εκμαυλισμών» – αυτή ακριβώς η επίμονη και ανεξάντλητη εικόνα, την οποία εν­σαρκώνει μια τρυφερή ενάρετη ύπαρξη ονόματι Ιουστίνη, που συντρίβεται υπό το βάρος των πιο ταπεινωτικών δοκιμασιών που έχει υποστεί ποτέ ανθρώπινο ον, εμψύχωσε το διανοητι­κό σύμπαν του Σαντ καθ’ όλη σχεδόν τη διάρκεια της ώριμης ζωής του, ωθώντας τον στη δη­μιουργία τριών έργων-παραλλαγών πάνω στο ίδιο θέμα (εκ των οποίων το τελευταίο αριθ­μεί περί τις 4.000 σελίδες), πολυάριθμων τετραδίων-σχεδιασμάτων και πλείστων άλλων εκ­δοχών, των οποίων τα ίχνη χάθηκαν στο χρόνο.

Ωστόσο, αυτή η τερατώδης παραγωγή, αυτή η διαρκής και επιτακτική απαίτηση για «έργο» υποδεικνύει και κάτι άλλο βαθύτερο, το οποίο ο Μισέλ Φουκώ έχει προσδιορίσει ως τον ιδι­άζοντα πυρήνα του σαδικού λογοτεχνικού σύμπαντος: την αδιάρρηκτη σχέση της αναπαρά­στασης με το μη αναπαραστήσιμο. Τη σχέση δηλαδή μεταξύ ενός λόγου που αναλαμβάνει να αναπαραστήσει, να «ονομάσει» ανελλιπώς όλες τις δυνατότητες της επιθυμίας και της ίδιας της επιθυμίας, η οποία, μέσω της επαναλαμβανόμενης αδηφάγου σκοτεινής βίας της, ξεπερ­νά και καταργεί τα όρια της παράστασης τη στιγμή ακριβώς που τη θεμελιώνει.

Εξ ου και ο ατελεύτητος χαρακτήρας του «έργου»: διότι όλη αυτή η εξαντλητική χαρακτη­ρολογία και σκηνοθεσία της επιθυμίας, όλη αυτή η εκροή λεπτολόγων λεκτικών παραστάσε­ων (αγριοτήτων, βιαιοτήτων, οργίων, βασανιστηρίων, εγκλημάτων) δεν συνιστά θρίαμβο πάνω στον μη περιγράψιμο, άνομο νόμο της επιθυμίας. Απεναντίας, τη στιγμή που τον σχηματοποι­εί, τον ανατροφοδοτεί και τον αναζωπυρώνει, κατά τρόπο ώστε τελικά το «έργο» να είναι αυ­τός ο ατέρμονας βρόχος ανάδρασης που διαστρέφει και διαλύει τόσο το λόγο όσο και την επι­θυμία σε ένα απείρως πολύπλοκο οργανικό μόρφωμα δίχως αρχή και τέλος". - Δημήτρης Γκινοσάτης

Λίγα λόγια για τον συγγραφέα

Γεννημένος στις 2 Ιουνίου 1740, ο Ντονασιέν Αλφόνς Φρανσουά ντε Σαντ, άρχοντας της Λακόστ και του Μαζάν, ανήκε σε μια από τις επιφανέστερες και παλαιότερες αριστοκρατικές οικογένειες της Προβηγκίας.

Σε ηλικία δέκα ετών εισήχθη στους ιησουίτες του κολλεγίου Λουί-Λε-Γκραν και τέσσε­ρα χρόνια αργότερα έγινε δεκτός στη φημισμένη τότε σχολή του Ελαφρού Ιππικού, όπου φοιτούσαν αποκλειστικά και μόνο γόνοι των παλαιότερων αριστοκρατικών οικογενειών.

Υπηρέτησε διαδοχικά ως υπολοχαγός στο βασιλικό πεζικό και ως αξιωματικός του ιππικού και έλαβε μέρος στον Επταε­τή Πόλεμο, όπου και διακρίθηκε για τα ανδραγαθήματά του. Όλα αυτά μέχρι τη χρονιά-ορόσημο του 1763, οπότε και έμελλε να γνωρίσει τον χειρότερο εχθρό του, που θα αποδεικνυόταν εξίσου επικίν­δυνος με το Καθεστώς του Τρόμου: την πεθερά του, αρχόντισσα του Μοντρέιγ, γυναίκα με ισχυρές γνωριμίες στην Αυλή, της οποίας την κόρη υποχρεώθηκε να παντρευτεί παρά τη θέλησή του στις 17 Μαΐου της ίδιας χρονιάς.

Η ζωή του, μέχρι και το θάνατό του στις 2 Δεκεμβρίου 1814, σημαδεύτηκε από αλλεπάλληλες σεξουαλικές «υποθέσεις», συλλήψεις, φυλακίσεις, καταδικαστικές αποφάσεις σε θάνατο που αίρονταν την τελευταία στιγμή, εγκλεισμούς σε άσυλα φρενοβλαβών, αλλά και από απα­ράμιλλο δημιουργικό οίστρο: επιδόθηκε σε μία από τις πιο ενδιαφέρουσες μορφές ματεριαλιστικής φιλοσοφίας του καιρού του, συνέταξε μια σειρά από τους πλέον φαρμακερούς πολιτικούς λίβελους κατά των ηθών της Επανάστασης και έγραψε μερικά από τα πλέον τερατώδη, ως προς τον όγκο και την αρχιτεκτονική τους, λογοτεχνικά έργα που έχει να επιδείξει ο δυτικός πολιτισμός.

Λίγα λόγια για τον μεταφραστή

Ο Δημήτρης Γκινοσάτης γεννήθηκε το 1974 στην Αθήνα.

Είναι διδάκτωρ του Παντείου Πανεπιστημί­ου και διδάσκει φιλοσοφία και αισθητική των μέσων στην Ανωτάτη Σχολή Kαλών Τεχνών των Αθη­νών. Η διδακτική και ερευνητική του δραστηριότητα προσανατολίζεται προς μια μορφή επιστημολογί­ας, όπου η φιλοσοφία συναντά τις θεωρίες και τεχνολογίες της αισθητικής αντίληψης.

Παράλληλα με τις ακαδημαϊκές σπουδές του, σπούδασε μεταφρασεολογία στην Ελλάδα (IFA) και διεξήγαγε σχετική έρευνα στη Γαλλία, ως υπότροφος του γαλλικού κράτους. Επιστημονικά άρθρα του περί αισθητικής και τεχνικών μέσων έχουν φιλοξενηθεί στον ημερήσιο Τύπο, αλλά και σε συλλογικούς τόμους, ενώ έχει επίσης δημοσιεύσει εκτενή εξειδικευμένα κείμενα πάνω σε θέματα φιλοσοφίας και επιστημο­λογίας. Έχει μεταφράσει και δημοσιεύσει στα ελληνικά έργα των J. Derrida, M. Foucault, S. Kofman, P. Klossowski, M. de Sade, καθώς και κείμενα των G. Deleuze, S. Freud, V. Flusser και Fr. Kittler.

______________________________________

Ντονασιέν Αλφόνς Φρανσουά ντε Σαντ: "Ζυστίν ή οι δυστυχίες της αρετής" - Διεύθυνση σειράς: Δούκας Καπάνταης - Σύμβουλος έκδοσης: Αλέξης Πφάου

ISBN 978-960-211-981-5 - σελ. 544 - τιμή 29,00 ευρώ - έκδοση Δεκεμβρίου 2010