Πλωτές γυναίκες (κριτική)

[ γράφει ο Πάνος Γιαννάκαινας ]

Υπάρχουν -ευτυχώς- βιβλία αγέραστα και δροσερά, παρά την μελαγχολία που ενσταλάζουν στις ψυχές των αναγνωστών τους.

Βιβλία που, αθόρυβα και πεισματικά, καταφέρνουν να σε εξακοντίσουν στον χωροχρόνο και να σε καθηλώσουν στο θεματολογικό τους περίγραμμα, επουσιώνοντας, ταυτόχρονα με την δική σου τέρψη, την ικανοποίηση της πρωταρχικής ιδέας: να κρατηθεί μια σειρά εικόνων του παρελθόντος ζωντανή στην συλλογική μνήμη. Δεν είναι πάντα εύκολο ούτε κατορθωτό.


Αλλά από τι αφορμάται ο μύθος του βιβλίου τού Διαμαντή Αξιώτη;

Πού αποσκοπεί η ενδελεχής αφήγηση της τριακονταετούς ιστορίας ενός Έλληνα και της οικογενείας του, όταν μάλιστα ο συγγραφέας εμμένει στην πεπατημένη της "ευθείας" αφήγησης χωρίς να μετέρχεται λογοτεχνικά τεχνάσματα και ασφαλείς συνταγές της μυθοπλασίας;

Ο άνθρωπος είναι η ιστορία του. Οι ήρωες του Αξιώτη φαντάζουν μετέωροι πάνω από το έρεβος της αδιάλειπτης ροής του ιστορικού χρόνου, αποστασιοποιημένοι θαρρείς από την τύρβη του σύγχρονου γίγνεσθαι, αφιερωμένοι στις φιλοδοξίες και προδομένοι από τα πάθη τους, τις αδυναμίες και τις μειλίχιες επιδιώξεις τους. Ζουν εμφανώς αφανώς, επιπλέουν σαν εφήμερες περσόνες ενός επαναλαμβανόμενου μελοδράματος: γεννιούνται και γεννούν, δρουν, πεθαίνουν και χάνονται με την πειθήνια ψυχολογία των συνειδητοποιημένων ανθρώπων. Των ανθρώπων που, ενώ καλά γνωρίζουν τον καταληκτικό προορισμό της ζωής, αγωνίζονται να δημιουργήσουν προς τέρψιν μιας ακατανίκητης φαυλότητας και μιας ανυπέρβλητης ματαιοδοξίας. Αυτός, ίσως, να είναι και ο έρωτας για την ίδια την ζωή, που τόσο επίμονα οι ποιητές ήρθαν να μας διδάξουν!

Συνάμα, η τομή στο κομμάτι της νεοελληνικής κοινωνίας που επιχειρείται αποσπασματικά (1900 - 1975) δίνει την αίσθηση της φωτογραφικής απεικόνισης μέσα από το πρίσμα του λογοτέχνη που ξέρει να λειτουργεί αφαιρετικά. Δίχως να προκαλεί κόπωση στον υποψιασμένο αναγνώστη του, ο Αξιώτης "σερβίρει" τον δείπνο του σοφιστή: επαληθεύει την άνοδο και την πτώση μιας οικογένειας καπνεμπόρων, αναγλύφοντας το ακατάστατο της πολιτικής και κοινωνικής κακοδαιμονίας των ημερών όπου αυτοί έζησαν -ή, εν πάση περιπτώσει, που νόμισαν ότι έζησαν...

Διότι η αντίληψη είναι πάντα υποκειμενική, κραυγάζει νηφάλια ο συγγραφέας. Οι "πλωτές" γυναίκες του θα μπορούσαν να ιδωθούν ως πλέουσες στο "άχρονο" ποτάμι τής αστικής τους ζωής, ναυαγισμένες κάποια φευγαλέα στιγμή από τα χτυπήματα της μοίρας: αταίριαστες με άνδρες, στερημένες σαρκικών επαφών, βιώνουν την ιστορία τους ως θλιβερά, τραγικά μορφώματα που ξέμειναν στο περιθώριο ακριβώς επειδή αρνήθηκαν να προσαρμοστούν στην πεζή πραγματικότητα των καιρών τους. Είναι το τίμημα που πληρώνουν οι βασίλισσες ενός κοσμοπολίτικου παρελθόντος, όταν αναγκάζονται να παραδεχθούν το πριόνισμα της έπαρσης με την οποία γαλουχήθηκαν, εγκύπτοντας στην ταπεινότητα των απλοϊκών, καθημερινών ανθρώπων.

Ένα καλογραμμένο βιβλίο με έντονα "ελληνικά" χαρακτηριστικά, μνήμες από το πρόσφατο παρελθόν και ποιητική διάθεση ακατάλυτη -όπως άλλωστε μας έχει συνηθίσει ο συγγραφέας του.

Διαβάστε επίσης: "Πλωτές γυναίκες"